Op 1 juli 2022 werd in het Belgisch Staatsblad de Wet van 28 april 2022 houdende boek 1 “Algemene Bepalingen” van het Burgerlijk Wetboek gepubliceerd. Daarin wordt bepaald dat “werkdagen alle andere dagen dan wettelijke feestdagen, zondagen en zaterdagen zijn”. Deze nieuwe bepaling treedt in werking op 1 januari 2023.
Ook in het arbeidsrecht komt de term ‘werkdagen’ talrijk aan bod, zo onder meer bij:
opzegging: als de opzeggingsbrief aangetekend verzonden wordt, heeft hij uitwerking de derde werkdag na verzending;
de termijnen die in acht moeten worden genomen bij een ontslag om dringende reden;
de termijn voor het indienen van een medisch attest bij ongeschiktheid;
de termijn waarbinnen een sanctie uit het arbeidsreglement moet opgelegd worden.
Onmiddellijk werd dan ook de vraag gesteld of de nieuwe bepaling in het Burgerlijk Wetboek ook van toepassing is in het arbeidsrecht? Immers, ten gevolge van een arrest van het Hof van Cassatie van 27 februari 1995, wordt in het arbeidsrecht een zaterdag als een werkdag beschouwd.
Eerste visie: zaterdag is geen werkdag meer
De talrijke publicaties die volgden op de bekendmaking van de nieuwe bepaling, vermeldden dat het zo klaar was als een klontje dat de nieuwe bepaling in het Burgerlijk Wetboek ook geldt voor de termijnen van het arbeidsrecht en dat vanaf 1 januari 2023 een zaterdag dus niet langer moet worden beschouwd als een werkdag.
De Memorie van toelichting bij het wetsontwerp verduidelijkt inderdaad dat het de bedoeling is om de regel dat zaterdagen (zoals zon- en wettelijke feestdagen) niet in de termijn begrepen zijn, uit te breiden tot alle gevallen waar “verklaringen moeten worden afgelegd” of “prestaties worden volbracht”.
Tweede visie: zaterdag kan nog steeds een werkdag zijn
Verdere analyse van de bepalingen van het nieuw Burgerlijk Wetboek leidt echter tot een meer genuanceerd standpunt aangezien:
het algemeen rechtsbeginsel ‘Lex specialis derogat legi generali’, wat zoveel betekent als de bijzondere wetgeving – in dit geval het arbeidsrecht – krijgt voorrang op de algemene wetgeving, uitdrukkelijk opgenomen wordt in het nieuw Burgerlijk Wetboek;
de bepalingen in het nieuw Burgerlijk Wetboek betreffende de werkdag van aanvullende recht zijn, wat wil zeggen dat ervan kan worden afgeweken door een andersluidende overeenkomst te sluiten;
in het nieuw Burgerlijk Wetboek zelf wordt voorzien in een bepaling die de mogelijkheid biedt om in andere wetten van deze nieuwe regel af te wijken.
Het is dus alleszins mogelijk om in het arbeidsrecht een zaterdag als werkdag te blijven beschouwen als hieromtrent een overeenkomst – individueel maar bij voorkeur collectief door de Nationale Arbeidsraad (de NAR) – wordt gesloten of als er wetgevend wordt opgetreden.
Daarom heeft de minister van Werk op 19 juli 2022 aan de werkgevers- en werknemersorganisatie in de Nationale Arbeidsraad (NAR) gevraagd om hierover advies te geven.
Dat advies kwam er op 16 november 2022. De NAR oordeelt unaniem dat:
“het huidige systeem, waarin een zaterdag wel als werkdag wordt beschouwd, geïntegreerd is in de praktijk en dat een wijziging daarvan voor veel problemen en onduidelijkheid zal zorgen op het terrein”, zodat “de Raad het behoud van het huidige systeem dan ook nodig acht om rechtszekerheid en voorzienbaarheid op het terrein te kunnen garanderen”.
Gelet op het advies van de NAR is de kans reëel dat er een collectieve arbeidsovereenkomst wordt gesloten of een wetsontwerp zal worden ingediend om zaterdag in het arbeidsrecht als werkdag te blijven beschouwen, in afwijking van het nieuwe Burgerlijk Wetboek.
Van toepassing vanaf 1 januari 2023?
Ook wat betreft de inwerkingtreding van de nieuwe regels is voorzichtigheid geboden.
Het Boek 1 van het nieuw Burgerlijk Wetboek treedt in werking op 1 januari 2023, maar is enkel van toepassing op arbeidsovereenkomsten die worden gesloten vanaf 1 januari 2023.
Met andere woorden, op beëindigingen vanaf 1 januari 2023 van arbeidsovereenkomsten die werden gesloten tot en met 31 december 2022, is het nieuw Burgerlijk Wetboek niet van toepassing. Een zaterdag is in dat geval wel degelijk een werkdag.
WETSVOORSTEL
De meerderheidspartijen dienden intussen een wetsvoorstel in om ervoor te zorgen dat art. 1.7 van boek 1 van het Burgerlijk Wetboek niet zou gelden in het sociaal recht. Het wetsvoorstel werd op 1 december 2022 al goedgekeurd. Een zaterdag blijft dus een werkdag in het arbeidsrecht. Op die manier blijft alles bij het oude bij de berekening van bepaalde termijnen bij beëindiging van arbeidsovereenkomsten die zijn gesloten vanaf 1 januari 2023:
in geval van een ontslag met een opzeggingstermijn: de opzeggingsbrief ten laatste woensdag aangetekend te versturen. Dan wordt zaterdag, de derde werkdag na het versturen van de aangetekende brief, als de dag van ontvangst beschouwd en kan de opzeggingstermijn ingaan op de daarop volgende maandag;
in geval van een ontslag om dringende reden: zaterdag te beschouwen als een werkdag voor zowel de termijn waarbinnen tot ontslag moet worden overgegaan als voor de termijn voor de kennisgeving van de dringende reden.
Voor de volledigheid
De nieuwe bepaling in het Burgerlijk Wetboek heeft enkel betrekking op de berekening van termijnen; er wijzigt niets aan de mogelijkheid om op zaterdag te werken. Als er in uw bedrijf op zaterdag kan worden gewerkt, blijft dat ook in 2023 mogelijk.
Wil u een geïndividualiseerde opleiding over deze onderwerpen, met duiding van de nieuwe maatregelen, duidelijke antwoorden op concrete vragen en tips over de acties die u als werkgever moet nemen? Dat kan. Contacteer ons hiervoor op info@commitlaw.be of via uw gebruikelijke contactpersoon voor een concrete afspraak.
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten cvba kunnen daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.