De verkiezingsprocedure, die startte in december 2019, werd vanaf dag X+36 opgeschort omwille van het uitbreken van de Corona-pandemie. De Nationale Arbeidsraad adviseerde al op 24 maart 2020 om de verkiezingen van het jaar 2020 te laten doorgaan in de periode van 16 tot 29 november 2020. Dat advies is nu gevolgd. Bij koninklijk besluit van 15 juli 2020 is die periode bepaald als de periode waarin de verkiezingen moeten doorgaan. Tezelfdertijd zijn een aantal modaliteiten bepaald over de manier waarop de nieuwe verkiezingsdatum moet vastgesteld worden. Het KB is verschenen in het Belgisch Staatsblad op 22 juli 2020.
Daarnaast is een wetsvoorstel goedgekeurd dat het mogelijk maakt om alsnog te kiezen voor elektronisch stemmen. De wet is nog niet gepubliceerd, maar verwacht wordt dat dit eerstdaags gebeurt.
1. Het vaststellen van een nieuwe verkiezingsdatum
De sociale verkiezingen zullen, normaal gezien, doorgaan tussen 16 en 29 november 2020. Maar op welke dag? M.a.w. hoe wordt de nieuwe verkiezingsdatum (dag Y in de verkiezingskalender) bepaald? Het koninklijk besluit regelt dat.
De verkiezingsdatum in de nieuwe periode stemt in principe overeen met de verkiezingsdatum in de oorspronkelijke verkiezingsperiode. Was, bijvoorbeeld, beslist om de verkiezingen te laten doorgaan op 14 mei 2020, d.i. de eerste donderdag in de oorspronkelijke periode, dan zullen volgens de nieuwe verkiezingskalender de verkiezingen doorgaan op donderdag 19 november 2020, d.i. de eerste donderdag in de nieuwe verkiezingsperiode.
Wil men de verkiezingen, om welke reden ook, laten doorgaan op een andere datum, dan moet een andere verkiezingsdatum binnen de verkiezingsperiode vastgelegd worden.
Wie beslist dat?
in ondernemingen waar al overlegorganen bestaan, wordt de beslissing genomen door die overlegorganen;
in ondernemingen waar nog geen overlegorganen bestaan, wordt de beslissing genomen door de werkgever.
Wanneer moet die beslissing genomen worden?
De werknemers moeten uiterlijk 7 dagen voor de (her)start van de verkiezingsprocedure, d.i. dag X+29 In de nieuwe verkiezingskalender, in kennis gesteld worden van de nieuwe verkiezingsdatum, zodat de beslissing ten laatste op die datum moet genomen worden.
2. Het vaststellen van een nieuwe kalender
Op basis van de nieuwe verkiezingsdatum moet een nieuwe kalender opgesteld worden met alle nieuwe data voor de verschillende handelingen die moeten/kunnen gesteld worden vanaf dag X+36. Op de website van de FOD WASO is een nieuwe verkiezingskalender terug te vinden.
3. Welke uurregeling?
De uurregeling die oorspronkelijk voorzien was, blijft behouden. Net zoals dat geldt voor de verkiezingsdatum en op zelfde wijze, kan hiervan nog afgeweken worden, maar het aantal uren van opening van de stembureaus dat oorspronkelijk voorzien was, mag niet verminderen.
4. Bekendmaking
De nieuwe verkiezingsdatum, de nieuwe kalender en de eventuele nieuwe uurregeling, worden uiterlijk op X+29 meegedeeld aan de werknemers door aanplakking of door een elektronisch document ter beschikking te stellen. Tezelfdertijd worden de representatieve werknemersorganisaties geïnformeerd door de gegevens hetzij op te laden op de website van de FOD WASO hetzij per post te verzenden aan die organisaties.
5. Elektronisch stemmen
De verkiezingen kunnen op 2 manieren georganiseerd worden:
door de werknemers hun stem te laten uitbrengen op papieren stembiljetten;
door de werknemers de mogelijkheid te geven om elektronisch te stemmen.
In de Wet van 4 december 2007 die de sociale verkiezingen regelt, is bepaald dat er enkel elektronisch kan gestemd worden:
in ondernemingen waar al overlegorganen bestaan: als de bestaande overlegorganen hiermee akkoord gaan;
in ondernemingen waar nog geen overlegorganen bestaan: als de werkgever het akkoord van de vakbondsafvaardiging bekomt.
De beslissing moest genomen worden op dag X.
Op het ogenblik waarop de verkiezingsprocedure werd opgeschort, was dag X al verstreken. Dat zou betekenen dat in ondernemingen waarin niet beslist werd om elektronisch te stemmen, dit niet meer kan gebeuren.
Een al goedgekeurd wetsvoorstel brengt daar verandering in. Tot uiterlijk 34 dagen voor de nieuwe verkiezingsdatum, d.i. dag X+56, kan alsnog beslist worden om elektronisch te stemmen. Die dag valt, niet toevallig, samen met de uiterste datum om een beslissing te nemen over de stemming per brief.
De beslissing kan ten vroegste genomen worden vanaf dag X+36.
Ook de manier waarop beslist wordt of er elektronisch zal gestemd worden, wordt gewijzigd. Om elektronisch te kunnen stemmen zal het akkoord nodig zijn van de representatieve werknemersorganisaties en van de representatieve organisaties van kaderleden die kandidaten hebben voorgedragen. Dat de beslissing nu niet meer intern wordt genomen, heeft te maken met het tijdstip waarop de beslissing wordt genomen. Aangezien bekend is welke organisaties kandidaten hebben voorgedragen, is het logisch dat die organisaties, maar ook enkel die organisaties, daarmee akkoord moeten gaan.
De afwijkende regeling geldt enkel voor de sociale verkiezingen van 2020. Ze is ingegeven door de gedachte dat ingevolge het uitbreken van de Corona-pandemie bepaalde ondernemingen wellicht nu toch elektronisch stemmen willen organiseren, terwijl voordien de voorkeur werd gegeven aan de stemming op papier.
Alle inhoudelijke vereisten om elektronisch te mogen stemmen, die zijn ingevoerd om ervoor te zorgen dat het elektronisch stemmen betrouwbaar verloopt en het geheim van de stemming wordt gewaarborgd, blijven onveranderd van toepassing.
* * *
De aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid over de nieuwe verkiezingsperiode is zekerheid geworden, met als toemaatje de mogelijkheid om alsnog voor een elektronische stemming te kiezen.
Sabine Vanoverbeke
Hebt u nog meer vragen over de nieuwe data van sociale verkiezingen, de modaliteiten over de manier waarop de verkiezingsdatum wordt vastgesteld, of hebt u andere vragen over de sociale verkiezingen? Commit Advocaten helpt u graag verder.
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten cvba kan daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.